🕵️‍♂️ Steganografiya: maxfiy axborotni yashirish san’ati

Ta’rifi

Steganografiya — axborotni yashirin uzatish usuli bo‘lib, xabar mavjudligini yashirishga xizmat qiladi. Shifrlashdan farqli o‘laroq, xabar oddiy matn, rasm, audio yoki video ichida ko‘rinmas shaklda joylashtiriladi.

Tarixi

• Qadimgi Yunoniston (miloddan avvalgi V asr): Gerodot xabarlarning bosh terisiga tatuirovka qilinib, soch o‘sgach yuborilganini yoki yog‘och taxtaga yozilib, mum bilan qoplanganini tasvirlagan.
• Qadimgi Xitoy: Tuxum qobig‘iga yozilgan xabarlar mum bilan yopilgan.
• O‘rta asrlar: Limon sharbati yoki sutdan tayyorlangan siyohlar isitilganda ko‘rinadigan matnlar sifatida ishlatilgan. Islom olamida al-Kindiy matnlarda yashirin kodlar qo‘llagan.
• Uyg‘onish davri: Johannes Trithemiusning “Steganographia” asari (1518) yashirin xabarlarni kodlash usullarini taqdim etgan.
• XX asr: Mikrofilm, fotosuratlar va she’rlar orqali maxfiy xabarlar uzatilgan. Ikkinchi jahon urushida Navajo kod yozuvchilari steganografik usullardan foydalangan.

Zamonaviy Steganografiya

Raqamli steganografiya quyidagi formatlarda qo‘llaniladi:

• Rasm: JPEG, PNG fayllarida Least Significant Bit (LSB) usuli orqali.
• Audio/Video: MP3, WAV, MP4 fayllarida shovqin yoki frekvensiyalarga yashirish.
• Matn: Unicode zero-width belgilar (masalan, zero-width space, zero-width joiner) orqali.
• HTML/CSS: Kod ichida bo‘sh joylar yoki maxsus belgilar bilan.

StegCloak Vositasida Telegram Orqali Yashirin Xabar

StegCloak — JavaScript asosidagi vosita bo‘lib, zero-width Unicode belgilar orqali maxfiy xabarni oddiy matn ichiga yashiradi. Onlayn platforma: stegcloak.surge.sh.

Yashirish Jarayoni

Yashirish jarayoniga misol

• Saytga kirib, “MESSAGE” maydoniga oddiy matn yoziladi (masalan, “Salom, yaxshimisiz?”).
• “Secret” maydoniga maxfiy xabar kiritiladi (masalan, “Uchrashuv 22:30da”).
• Ixtiyoriy parol qo‘yiladi (masalan, “123456”).
• “Hide” tugmasi bosiladi, natija Telegram orqali yuboriladi.

Ochish Jarayoni

Ochish jarayoniga misol

• Telegramdan olingan matn “Stegcloaked Message *” maydoniga joylanadi.
• Parol kiritiladi (agar ishlatilgan bo‘lsa).
• “Get Secret” tugmasi orqali yashirin xabar ko‘rinadi.

Zero-width belgilar tufayli xabar ko‘zga ko‘rinmaydi va faqat StegCloak orqali ochiladi.

Siyosiy Steganografiya

Arnold Schwarzenegger: YouTube Murojaati (2023)

2023-yil may oyida Arnold Schwarzenegger YouTube videosida Rossiyadagi senzura va urush targ‘ibotiga qarshi murojaat qildi. Subtitrlarda zero-width Unicode belgilar orqali yashirin siyosiy xabar joylashtirildi, u oddiy tomoshabinlar uchun ko‘rinmas edi, lekin tahlil vositalari orqali aniqlandi.

Schwarzeneggerning Veto Maktubi (2009)

2009-yil 27-oktabrda Kaliforniya gubernatori sifatida Schwarzenegger Assembly Bill 1176 qonun loyihasini rad etdi. Veto maktubining satrlari bosh harflari “FUCK YOU” iborasini hosil qiladi:

To the Members of the California State Assembly:

I am returning Assembly Bill 1176 without my signature.

For some time now I have lamented the fact that major issues are overlooked while many
unnecessary bills come to me for consideration. Water reform, prison reform, and health
care are major issues my Administration has brought to the table, but the Legislature just
kicks the can down the alley.

Yet another legislative year has come and gone without the major reforms Californians
overwhelmingly deserve. In light of this, and after careful consideration, I believe it is
unnecessary to sign this measure at this time.

Sincerely,

Arnold Schwarzenegger

Bosh harflar: I, F, Y → “FUCK YOU” iborasining bir qismi sifatida talqin qilingan. Statistika professori Philip Stark tasodif ehtimoli past ekanini ta’kidlagan (stat.berkeley.edu).

Xulosa

Steganografiya qadimiy usullardan zamonaviy raqamli texnologiyalargacha rivojlanib, senzura ostida axborot uzatish, maxfiy muloqot va siyosiy norozilik vositasi sifatida qo‘llanilmoqda. Schwarzeneggerning misollari va StegCloak kabi vositalar uning amaliy ahamiyatini ko‘rsatadi.

Manbalar

• web.williams.edu — Asl veto maktubi
• stat.berkeley.edu — Statistika tahlili
• theatlantic.com, californiaglobe.com — Ommaviy axborot vositalari